Równocześnie z wystawieniem w Krakowie Unii lubelskiej, malarz rozpoczął pracę nad nowym ogromnym obrazem ukazującym tryumfalne czasy Rzeczpospolitej Batory pod Pskowem. Miał on przypomnieć gnębionemu przez zaborców społeczeństwu, że nigdyś to polski oręż odnosił zwycięstwa nad Moskwą. Mistrz ukończył obraz w 1871 r. Batory został wystawiony w Krakowie, potem m.in. w Wiedniu, Pradze, Budapeszcie i Paryżu. Wybitny rosyjski krytyk Stasow ten właśnie obraz Matejki, obok Unii Lubelskiej cenił najwyżej, podkreślając znakomite i niezwykle taktowne odtworzenie postaci korzących się przed królem posłów moskiewskich. W związku z wystawieniem Batorego w stolicy Czech malarz był tam entuzjastycznie przyjmowany. Narodził się nawet plan ściągnięcia go na stałe do Pragi i powierzenia mu kierownictwa tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Czesi ofiarowywali mu wyjątkowo dobre warunki. Świadomi czeskiego pochodzenia rodziny Matejki, pragnęli go pozyskać dla siebie jako założyciela narodowej szkoły malarskiej i galerii nowoczesnej sztuki czeskiej. Na szczęście Kraków zreflektował się w porę: zreorganizowano Szkołę Sztuk Pięknych i powołano Mistrza na jej dyrektora. Ostatecznie Matejko uprzejmym listem odmówił Czechom. Wywołało to w Krakowie entuzjazm i uroczystości na cześć artysty. W 1874 r. wybito na jego cześć medal i wręczono mu jego złoty egzemplarz.
Więcej informacji, ciekawostek i materiałów na temat życia i twórczości Jana Alojzego Matejki szukaj w biogramie i na dalszych stronach naszego serwisu.